Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 15 Aralık’ı Dünya Türk Dilleri Ailesi Günü olarak ilan eden kararı kabul etti. Bu tarihi karar, Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk dünyasının dil mirasını koruma açısından bir dönüm noktası olarak nitelendirildi. Özbekistan’ın Semerkant şehrinde düzenlenen UNESCO’nun 43. Genel Konferansı’nda (30 Ekim – 4 Kasım 2025) kabul edilen karar, Türkiye’nin öncülüğünde Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan gibi kardeş ülkelerin ortak girişimiyle hazırlandı.
Dışişleri Bakanlığı’ndan Tarihi Açıklama
Dışişleri Bakanlığı, kararla ilgili açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Bu karar, Türkiye ve kardeş Türk devletleri tarafından hazırlanarak, Türk dünyasının ortak mirası olan Türk dilinin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasına yönelik kolektif çabaları güçlendirecek.” Bakanlık, Semerkant’ın “Türk dünyasının kadim şehirlerinden biri” olarak sembolik önemine vurgu yaparak, 26 eş-önerici ülkenin (aralarında Türkmenistan da var) desteğine teşekkür etti. UNESCO Daimi Temsilcisi Gülnur Aybet, “Diller, medeniyetlerin ruhudur; Türk dilleri, 200 milyondan fazla kişinin konuştuğu zengin bir kültürel dokumayı temsil eder” dedi.
Tarihi Bir Anma: Orhun Yazıtlarının Çözümlenmesi
15 Aralık tarihi, dilbilimde dönüm noktası olan bir olayı onurlandırıyor. 1893’te Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen, Moğolistan’ın Orhun Vadisi’nde 1890’da keşfedilen Orhun Yazıtları’nı (Göktürk Yazıtları) çözdüğünü duyurdu. Bu 8. yüzyıl anıtları, iki anı stelinde Göktürkler’in (Orta Asya’yı yöneten göçebe konfederasyon) en eski yazılı Türk dili kayıtlarını taşıyor. Yazıtlar, Türk dillerinin evrimini aydınlatan temel metinler; bugün Türkiye, Orta Asya ve Sibirya’da 200 milyondan fazla kişi tarafından konuşulan dillerin kökenini ortaya koyuyor.
Türk Dünyasının Kutlaması ve Gelecek Etkileri
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı da kararı memnuniyetle karşıladı: “Bu, Türk dünyasının dilsel mirasını kutlamak ve kültürel çeşitliliği teşvik etmek için hayati bir adım.” Karar, UNESCO’nun çokdillilik ve kültürel diyalog taahhüdünü pekiştiriyor. Türk Konseyi (TÜRKSOY) yetkilileri, 4 Kasım 2025’te Semerkant’ta “Türk Dünyası Kültürel Kodu” kataloğunu tanıtarak kutlama etkinliklerini başlattı. Bu gün, Türk dillerinin korunması için yıllık etkinlikler ve eğitim programlarını tetikleyecek – örneğin, Orhun Yazıtları’nın dijitalleştirilmesi projeleri.
Türk Dillerinin Küresel Önemi
Türk dilleri ailesi (Ural-Altay grubuna ait), aglütinatif yapısıyla 68 dil ve lehçeyi kapsıyor; 500 milyondan fazla konuşanı var. UNESCO’nun kararı, pandemi sonrası dijital eğitimde Türk dillerinin rolünü de vurguluyor – örneğin, ABD’de online Türkçe/Türk dilleri öğretimi. Türkiye, bu kararla UNESCO’da 7. resmi dil olarak Türkçe’yi güçlendiriyor.
Dışişleri Bakanlığı, “Türk dünyasına ve Türkçe konuşan dostlarımıza tebriklerimizi sunarız” diyerek kutlamayı sonlandırdı. Bu adım, Türk medeniyetinin küresel mirasını pekiştiren bir zafer!
