Türkiye’deki sağlık uzmanları, elektronik sigaraların sıklıkla moda ve zararsız olarak pazarlandığını, ancak bunların tütün endüstrisinin genç nesilleri tuzağa düşürmek için planlı bir hamlesi olduğunu belirtiyor.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’da öğretim görevlisi ve Türk Yeşilay Bilim Kurulu üyesi Doç. Dr. Hasan Volkan Kara’ya göre, bu cihazlar örtülü reklamlar, sosyal medya platformları ve akran etkisi yoluyla teşvik ediliyor; bu da gençlere yönelik “büyük bir saldırı” olarak nitelendiriliyor.
Modern Görünümün Ardındaki Zararlı Maddeler
Elektronik sigaralar ya da yaygın adıyla vape’ler, batarya destekli bir bobinle sıvıyı ısıtarak solunabilir buhar üreten cihazlardır.
Kara, bu buharın nikotin içerdiğini yanı sıra polisiklik hidrokarbonlar ve uçucu metaller gibi pek çok zararlı madde barındırdığını açıkladı. Bu kimyasalların bağımlılık yarattığını ve genç kullanıcıların beyin gelişimini bozabileceğini, vücudun çeşitli sistemlerine kalıcı hasar verebileceğini vurguladı.
Aromalar ve Paket Tasarımları Gençleri Çekiyor
Kara, Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna atıfla tütün endüstrisinin 16 binden fazla aroma çeşidiyle elektronik sigaralar geliştirdiğini ifade etti.
Tatlı veya meyveli kokular, gençleri yanıltmak ve nikotini denemeye teşvik etmek amacıyla tasarlanmış. “Bu aromalı ürünlerle başlayan nikotin bağımlılığı, genellikle geleneksel sigara kullanımına dönüşüyor. Bu gençlerin bir kısmı, hem e-sigara hem de normal tütüne bağımlı hale gelen ‘çoklu kullanıcılar’ oluyor,” dedi.
Elektronik sigaraların ambalajları da genç tüketicileri etkilemede rol oynuyor. Bazı modellerde dijital sayılar, uygulamalar hatta oyun benzeri tasarımlar bulunuyor.
Kara, bunun endüstrinin yıllardır sürdürdüğü, bireysellik, statü ve kendini ifade etme duygularını hedefleyen stratejinin bir uzantısı olduğunu belirtti.
Buharın İçindeki Gizli Tehditler
Nikotinin ötesinde, elektronik sigaralarda kannabisin ana psikotrop bileşeni olan tetrahidrokanabinol (THC) bulunabiliyor.
Kara, bunun çocuklar ve ergenleri vape kisvesi altında uyuşturucu kullanımına sürükleme riski taşıdığını vurguladı. Ayrıca, bu ürünlerle bağlantılı ani solunum yetmezliği, hastane yatışları ve hatta ölümlerin belgelenmiş vakalarını hatırlattı.
Elektronik sigara sıvılarında, gıda katkı maddesi olarak kullanılan propilen glikol ve E vitamini asetatı gibi maddeler yer alıyor. Ancak Kara’ya göre, akciğerlere solunduğunda bunlar ciddi hasarlara yol açabiliyor; COVID-19 benzeri reaksiyonlar ve hayati tehlike yaratan akciğer yetmezliği gibi sorunlar tetikleyebiliyor.
Uyanıklık Çağrısı
Kara, gençleri ve ailelerini, elektronik sigaraların sigarayı bırakmada yardımcı olduğu iddialarına karşı tetikte olmaya davet etti.
“Biri size bu ürünlerin sigarayı bırakmada etkili olduğunu söylerse, bunun doğru olmadığını bilin,” diyen Kara, “Böyle bir etki için bilimsel kanıt yok. Aksine, bu cihazlar nikotin tüketim yollarını çeşitlendirerek insanları bağımlılık döngüsünde tutuyor.”
Elektronik Sigaraların Tehlikeleri
- Bağımlılık Riski: Nikotin, genç beyinleri kalıcı olarak etkiliyor.
- Zararlı Kimyasallar: Buhar, kanserojen hidrokarbonlar ve metaller içeriyor.
- Aroma Çeşitliliği: 16.000’den fazla tat, denemeyi kolaylaştırıyor.
- THC Tehlikesi: Uyuşturucu karışımı, ergenleri riske atıyor.
- Akciğer Hasarı: Solunum yolu reaksiyonları ve ölümlere yol açabiliyor.
Korunma Önerileri
- Aile Bilinci: Ebeveynler, gençlerin sosyal medya kullanımını izlemeli.
- Eğitim Kampanyaları: Okullarda tütün endüstrisinin taktikleri anlatılmalı.
- Yasal Düzenlemeler: Reklam ve satış kısıtlamaları artırılmalı.
- Bilimsel Gerçekler: Sigara bırakma için kanıtlanmış yöntemler tercih edilmeli.
Bu uyarılar, Türkiye’nin genç nüfusunu korumak adına acil önlemler alınması gerektiğini bir kez daha hatırlatıyor.
